Thư giãn Chủ Nhật: Chùm thơ trữ tình của Lưu Hiểu Ba làm nhiều năm trước

Dịch giả Bùi Xuân Bách ở Boston có gửi một bài thơ chữ Hán của ông Lưu Hiểu Ba đến nhờ tôi dịch nhằm sử dụng vào một comment nào đó. Tuy phải dịch gấp để đáp ứng kịp yêu cầu của ông, tôi nghĩ, nếu bài thơ này được đăng trên BVN hẳn cũng có ích. Nhận được bản dịch, ông Bách gửi tiếp cho vài bài khác và khuyến khích tôi dịch thêm. Tôi cố gắng và chật vật làm điều đó trong điều kiện thiếu bất kỳ một từ điển chuyên ngữ nào ở đây. Cuối cùng, với sự tận tình giúp đỡ tra cứu gián tiếp của ông Bách, công việc làm thêm ngoài dự kiến trong chương trình đến nước Mỹ lần này cũng tạm hoàn thành với không ít hứng thú. Bởi lẽ, việc chú tâm dịch chỉ một vài bài thơ của Lưu Hiểu Ba bỗng giúp tôi nhận chân ra một điều: Các ngài ở Trung Nam Hải cố tình không hiểu giá trị của giải Nobel Hòa bình dành cho ông Lưu là điều hoàn toàn không lạ. Dẫu cho miệng họ nói “hài hòa” lem lẻm nhưng tay họ lúc nào cũng lăm lăm khẩu súng chĩa ra biển Đông, tàu chiến họ hung hăng gây sự với láng giềng hết từ Nam đến Bắc, và còn cố ý bênh che cho những tay đồ tể đàn em giết lén bà con thân thích; mắt họ lom lom canh chừng Tây Tạng, Tân Cương, Đài Loan và nhiều khu vực khác đang có nguy cơ bất ổn… Điều đó chứng tỏ những gì đã được “lập trình” từ lâu trong tiềm thức họ, xét cho cùng vẫn là sản phẩm kế thừa từ thời Hoàng đế họ Mao hoặc mấy mươi năm trước nữa – bao giờ mà chẳng ám ảnh rặt có mấy chữ bá chủ thiên hạ về cả quyền lực và tiền tài. Bá chủ bằng súng đạn, bằng dùi cui điện, bằng đồng tiền dự trữ tung ra mua vét đất đai và khoáng sản của vô số nước, và cả bằng hàng loạt sản phẩm công nghiệp giá rẻ bán đi khắp mọi nơi, trong đó một bộ phận rất kém chất lượng, thậm chí hết sức độc hại là dành cho các nước lân bang và ngay cả dân chúng nước họ. Họ đang lo giở những trò bài tẩy đối phó với dân – cũng đang truyền cho đôi ba nhúm đồ đệ đó đây những ngón nghề tuyệt kỹ ấy – thì tâm hồn làm sao với tới tầm vóc trái tim nhân bản của con người tự do Lưu Hiểu Ba trong cảnh tù đày. Nói như danh sĩ Việt Nam Cao Bá Quát trong bài thơ Vịnh cái gông dài (Trường giang thiên) khi ông ngồi trong ngục Thừa Phủ năm 1841: “Gông dài, gông dài, mày biết ta chăng? Ta không có gì hợp với mày cả. Mày hiểu thế nào được ai phải ai trái! Mày chẳng qua chỉ là cái máy làm nhục người đời mà thôi…” Nguyễn Huệ Chi

渴望逃离–给妻 抛开虚拟的殉难 我渴望躺在你的脚下 这是除了与死亡纠缠的 唯一义务 也是心如明镜时 持久的幸福 你的脚趾不会折断 一只猫紧跟在身后 真想替你赶走它 它转过头 向我伸出利爪 蓝眼睛的深处 似乎有一座监狱 如果我盲目跨出 哪怕仅仅一步 就会变成一条鱼 晓波1999.8.12 Khát vọng xa chạy cao bay (1) – Tặng vợ Ném quách những tuẫn nạn cứ chập chờn trong trí Anh thèm khát được nằm xuống dưới chân em Đó là khi đã gạt ra ngoài nghĩa vụ duy nhất vấn vít mình với cái chết Cũng là khi lòng anh như gương sáng Hạnh phúc giữ bền lâu Ngón chân em không tách lìa ra (2) Một con mèo đến kề bên cọ thân sau của nó Cứ tưởng anh muốn đuổi nó giùm em Nó quay đầu Hướng về anh vươn những chiếc móng sắc Nơi đáy sâu đôi mắt xanh lè Tưởng như có cả một nhà ngục Nếu anh cứ mờ mắt bước qua Thậm chí mới chỉ dợm một bước Sẽ biến ngay thành một con cá. 12.8.1999 [Lưu] Hiểu Ba Nguyễn Huệ Chi dịch   Chú thích: (1) Mấy chữ “xa chạy cao bay” chúng tôi mượn từ bản dịch trên trang mạng 360 plus, có chỉnh sửa cho đúng với thành ngữ xưa nay. (2) Ngón chân em không tách lìa ra: theo dịch giả Bùi Xuân Bách, có lẽ tác giả dùng biểu tượng này để chỉ trạng thái người phụ nữ chưa đến lúc hưng phấn cao độ. Ngày xưa phụ nữ bó chân, các ngón dính sát với nhau, chỉ đến lúc thật hưng phấn mới tõe hết ra. 狱中的小耗子—给小霞 一只小耗子爬过铁条 在窗台上来回走动 剥落的墙在看它 吸饱了血的蚊子在看它 它也吸引了天上的月亮 银色的投影似乎在飞 一种罕见的美 今晚的耗子很绅士 不吃不喝不磨牙 瞪着那双贼亮的眼睛 在月光下散步 晓波1999.5.26 Con chuột nhắt trong nhà tù – Tặng Tiểu Hà Một con chuột nhắt leo qua song sắt Trên bậu cửa sổ mon men qua lại Bức tường đổ đang nhìn nó Đám muỗi hút no máu đang nhìn nó Nó thu hút cả ánh trăng trên trời Vầng sáng bạc tuôn xuống tựa hồ đang bay Đẹp một cách lạ kỳ. Con chuột nhắt đêm nay đáng mặt quý ông, Không ăn không uống, mài răng cũng không Chằm chằm đôi mắt Hai tên giặc sáng quắc Dưới ánh trăng đang dạo bước. 26-5-1999 [Lưu] Hiểu Ba Nguyễn Huệ Chi dịch 一封信就够了—给霞 一封信就够了 我就能超越一切 向你说话 当风吹过 夜晚用自己的血 写出一个隐秘的词 让我记住 每一个字都是最后一个字 你身体中的冰 融化成火的神话 刽子手的目光中 愤怒变成石头 两条铁轨突然重叠 扑向灯光的飞蛾 以永恒的姿态 跟随你的影子 晓波2000.1.8 Chỉ một phong thư là đủ – Tặng Hà Một phong thư cũng đủ rồi Anh có thể vượt qua tất thảy Hướng về em đàm thoại. Đương lúc gió thổi qua Đêm muộn Dùng máu của chính mình Viết ra một từ bí ẩn Giúp cho anh đinh ninh Mỗi chữ đều là con chữ sau rốt Băng trong cơ thể em Dung hóa thành huyền thoại lửa Trong tia mắt của đao phủ Phẫn nộ biến thành khối đá Hai thanh đường sắt đột ngột chập lại lớp lớp triền miên Thiêu thân bay bổ vào ánh đèn Để tư thế vĩnh hằng Kề cận cùng bóng em. 8-1-2000 [Lưu] Hiểu Ba Nguyễn Huệ Chi dịch 我离去时—给睡梦中的霞 把心交给你时 我已离去 秋日的明净中 手铐的闪亮灼伤了阳光 我被带到很远 一个你找不到的地方 但你醒来后的目光 仍燃烧着我的背影 一次次结疤的伤口 总是一次次被撕裂 我惊叹,那么单薄的身体 怎么能承受如此突然而持久的痛 刀子折断时 你手握着利刃 晓波1996.12.21 Lúc anh lìa bỏ – Tặng Hà trong giấc mộng Khi đem trái tim giao cho em Là anh đã lìa bỏ em rồi Trong tĩnh sáng của ngày thu Tay còng, cháy bỏng vết thương dưới ánh mặt trời. Anh bị giải đến nơi rất xa Một địa phương em tìm không thấy Chỉ có ánh mắt em sau khi tỉnh dậy Vẫn còn thiêu đốt chiếc bóng sau lưng anh. Mỗi lần, mỗi lần miệng vết thương kết thành sẹo Chung quy là mỗi lần, mỗi lần bị xé rách ra. Anh kinh ngạc thở than, tấm thân lẻ loi mỏng manh dường ấy Làm sao chịu được cái đau đột ngột kéo dài như vậy? Vào lúc con dao cắt lìa hai ta Lưỡi dao sắc em đã nắm lấy. 21-12-1996 [Lưu] Hiểu Ba Nguyễn Huệ Chi dịch 再一次作新娘—给我的新娘 你再一次作新娘 简朴如一页书 一页让我的目光 穿不透的书 第一次结婚的鲜红 早已在时间中褪色 而那张黑白照片 却依然鲜艳 我们的婚礼没有证明 没有法律的保证 也没有上帝的注视 如同沙漠中的一棵树 我们的新房是一间囚室 我们的拥抱和亲吻 有警察监视的目光 我们的做爱无处躲藏 但我们的内心依然疯狂 在新婚之夜，我再一次 流着泪，哽咽地 为你朗诵《呼啸山庄》 1996.11.27 Lại một lần làm cô dâu mới – Tặng cô dâu mới của tôi Em lại một lần làm cô dâu mới Giản dị như một quyển sách Dành cho ánh mắt của anh Một quyển sách nhìn xuyên không thấu. Màu đỏ tươi trong lần kết hôn đầu tiên Từ lâu đã phai theo thời gian Nhưng vẫn còn tươi thắm y nguyên Từng mảng rọi trắng đen thuở ấy Đám cưới của chúng ta không có gì làm bằng Không có bảo chứng của luật pháp Cũng không có chứng giám của Chúa trời Giống hệt một cái cây trong sa mạc. Phòng tân hôn của chúng ta là một gian nhà ngục Cái ôm ấp và nụ hôn của chúng ta có ánh mắt giám thị của cảnh sát Chúng ta làm tình không nơi nào che khuất Nhưng trong tim chúng ta cuồng nhiệt vẫn y nguyên Trong đêm tân hôn, anh lại một phen Chảy nước mắt nghẹn ngào Vì em cao giọng đọc Đồi gió hú. 27-11-1996 [Lưu Hiểu Ba] Nguyễn Huệ Chi dịch

Chú dẫn xuất xứ: Những bài thơ chọn dịch trên đây về văn bản có đối chiếu với Lưu Hiểu Ba văn tuyển 刘晓波文选, phần Phụ lục “Hiểu Ba đích thi” 晓波的诗, trên trang mạng Độc lập Trung văn bút hội: http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:N305WN2CmFcJ:www.boxun.com/my-cgi/post/display_all.cgi%3Fcat%3Dliuxb+%E5%88%98%E6%99%93%E6%B3%A2%E8%AF%97%E6%96%87%E9%80%89&cd=2&hl=en&ct=clnk&gl=us