Bài phát biểu tại hội thảo Chào Lớp Một

Tạo ra một cái mẫu khả thi – thân phận của công việc nghiên cứu khoa học Bài nói ngày 27 tháng 9 năm 2010 tại Trung tâm L’Espace   Đại diện nhóm Cánh Buồm, từ trái qua phải, TS Nguyễn Thụy Anh, Nhà giáo Phạm Toàn, và TS Nguyễn Thành Nam tại buổi hội thảo.   Thưa các bạn, Lý ra bài nói này nên dùng tiếng Pháp để được trực tiếp ngỏ lời cám ơn ông giám đốc Trung tâm Văn hóa Pháp tại Hà Nội Patrick Michel để tấm lòng người chịu ơn được diễn đạt dễ hiểu không qua phiên dịch. Tiếc rằng chúng tôi không đủ chữ nghĩa để làm công việc đó. Song diễn đạt tình cảm của mình bằng tiếng mẹ đẻ cũng là điều hay, nó giống như khi mỗi chúng ta gọi mẹ, thì không bao giờ chúng ta cần phiên dịch hết! Thưa các bạn, Đầu năm học 2010-2011 này, một bộ sách giáo khoa tham khảo cho học sinh lớp 1 đã ra mắt trẻ em, gồm các cuốn Sách học tiếng Việt, Sách học tiếng Anh, Sách học Văn, Sách học Tin học, Sách học Lối sống – hai cuốn Sách học Toán và Sách học Khoa học-Công nghệ sẽ ra đời muộn hơn vì chúng tôi muốn kéo dài thêm thời gian thực nghiệm. Mấy cuốn sách tuy bé bỏng, nhưng ra đời cũng chật vật, song may mắn là chúng đã ra đời, đó là nhờ sự giúp đỡ của giáo sư Chu Hảo và nhà xuất bản Tri thức, đó là nhờ sự nâng đỡ về vật chất và tinh thần của ông Nguyễn Trần Bạt (Tổng giám đốc Vietnam Invest Consult Group), và đó là nhờ sự giúp đỡ ban đầu của Chương trình Việt Nam thuộc Khoa Luật đại học Oslo (Na-Uy) để Đề tài biên soạn sách giáo khoa tiểu học của Nhóm Cánh Buồm có điều kiện ra đời và hoạt động.

Lan man ngày Quốc Khánh năm 2010 Nghĩ ở Mỹ Đình

Phạm Toàn Có hai người nói chuyện riêng trong giờ làm việc chung Tối 28-8-2010, có cuộc đón rước long trọng Giáo sư toán học Ngô Bảo Châu tại Hội trường Mỹ Đình. Tôi đến trước, Giáo sư HNĐ đến sau, sà vào ngồi cạnh, thành ra… mất trật tự cùng nhau. Hai cái người này vẫn thế: cùng ở Hà Nội, nhưng ít gặp nhau, nên mỗi khi gặp nhau thường nói chuyện riêng nhiều hơn là tham gia vào nội dung chung. Nói cho công bằng, lỗi phần nhiều là do Giáo sư, chứ tôi là loại học trò ngoan, thậm chí rất ngoan. Những khi trầm ngâm một mình, tôi chẳng bao giờ phạm lỗi nói chuyện riêng với ai sất. Gặp nhau hôm nay, sau cái bắt tay, chúng tôi vào ngay cái đề tài quen thuộc của mình: nếu hôm nay chúng ta là Izrael và nếu hôm nay có ông Yitzhak Rabin, không hiểu ông ấy sẽ làm gì và nói gì? Sở dĩ chúng tôi hay nhắc đến ông Thủ tướng Israel đó, vì vào năm 1994, HNĐ có qua Izrael và có được tại chỗ biết tới ông trong biệt danh “Ông Thủ tướng Giáo dục”: năm 1965, Yitzhak Rabin được nhận giải thưởng cao quý nhất quốc gia này có tên là Giải thưởng Izrael vì những cống hiến cho sự nghiệp giáo dục. Năm 1994, ông Yitzhak Rabin lại được giải Nobel Hòa bình vì những cống hiến trong việc thương lượng với Palestine. Dĩ nhiên, cái công lao làm cho nước Izrael thành quốc gia có sự nghiệp giáo dục cao ngất trên thế giới không thể chỉ gán cho riêng ông, song cũng không phải chuyện ngẫu nhiên mà ông đã được nhận Giải thưởng Izrael cùng biệt danh “Ông Thủ tướng Giáo dục” đó.

Thư giãn Chủ nhật: Thơ thẩn Paris

Phạm Toàn

Tôi phục anh Lê Kim qua bài anh viết đầu năm 1948 về đêm chiếu phim ở Bắc Cạn sau chiến thắng Thu Đông 1947. Anh “tường thuật” bằng con mắt của người đau mắt, chỉ còn đôi tai để ghi những âm vang trong khán giả. Tôi sẽ học cách viết đó và kể chuyện đi Paris của ba con người thực sự yêu Paris… nhưng chưa bao giờ đến Paris.

Bảo tàng Rodin

Người thứ nhất là thầy Trần Văn Khang, người đã làm cho tôi như đang đứng trước bức tượng Người suy tưởng của Rodin. “Chú phải  đứng trước tượng, nhìn cho rõ những múi thịt hằn lên ở lưng con người đó khi đang suy tưởng. Tư duy là thế đó. Rodin là thế đó”.

Nhân ngày Quốc khánh Pháp 14-7: Khốn khổ cái cổng chào!

Tản mạn của Phạm Toàn

Khốn khổ cái thằng cu cổng chào! Nó không tội tình gì, nhưng cứ bị phơi ra như những cái mặt, khi được ghét, khi được yêu. Điều đó là có thật! Thì đây, chui dưới cổng chào Arc de Triomphe (“Khải hoàn môn”) ở Paris đâu chỉ có những con người đem máu đỏ quân thù tưới đẫm luống cày của Tổ quốc như lời quốc ca nước Pháp? Mà lũ giặc xanh và lũ diều hâu (nói trong thơ Aragon) cũng từng diễu binh dưới cái cổng vòm đẹp đẽ đó – khi ấy không nhẽ người dân “Thăng Long thành” của Pháp quốc lại vẫn tưng bừng chào đón những chàng Tôn Sĩ Nghị của Hitler vênh váo đi ắc-ê (“một-hai” đếm theo lối lính khố đỏ thời Pháp thuộc – chú thích của BVN) đi chạng nạng theo kiểu bước chân ngỗng (lối đi diễu binh của lính Đức có tên pas de l’oie – chú thích của BVN) từ thời đế quốc Phổ?

Năm 2003, tác giả bài viết này cũng đứng ở Paris nhân ngày Quóc khánh 14-7 (ngày hội mà vẫn chưa xa, vào thời Pháp cai trị Việt Nam, người đương thời gọi là “Cát-tó Giuy-dê”), chính đôi mắt này được chứng kiến chiếc xe tăng mang tên BẮC NINH trong đoàn diễu hành rầm rộ. Mình đã có đôi lời mô tả và bình luận lịch sự về điều đó trong bài bút ký Thơ thẩn Paris in trên báo Tia sáng và trên các trang mạng Diễn đàn và Viet-sciences, bạn đọc muốn kiểm tra sự yêu ghét của tác giả ra sao, xin vui lòng chiếu cố… mà đây là một đoạn:

Mừng bác Phạm Toàn lên lão 78