Đừng nghĩ những ý kiến trái chiều của trí thức là chống đối!

Đoàn Quý

Phải có quyết tâm, cơ chế phù hợp thì mới tập hợp được đội ngũ trí thức. Ảnh: Đoàn Quý

SGTT.VN – Cần có cơ chế cho các nhà trí thức, khoa học được tham gia đóng góp, phản biện ngay từ đầu đối với những chính sách của Thành phố. Thậm chí cho phép nhà khoa học cùng làm việc với bộ máy quản lý nhà nước của Thành phố. Từ đó mới ra được sản phẩm có giá trị thương phẩm của nhà khoa học và có lợi ích cho sự nghiệp chung.

Đó là ý kiến của các nhà trí thức, khoa học, các chuyên gia tại TP. HCM tại buổi gặp gỡ giữa lãnh đạo thành phố với giới trí thức ngày 25.5.

Thể chế hóa cơ chế phản biện

Theo TS Trần Công Hoàng Quốc Trang, Phó Ban công tác phía Nam Liên hiệp Hội [Khoa học Kỹ thuật] Việt Nam, quy chế này phải phản ánh cho được vai trò của trí thức là tư vấn, phản biện và giám định xã hội, nghiên cứu và ứng dụng khoa học, phát triển công nghệ mới… Trong đó, trí thức phải được tôn vinh thông qua những đóng góp cụ thể của mình.

“Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã làm việc với Liên hiệp Hội Việt Nam, Chính phủ mở ra cơ chế vĩ mô, trong đó có quy chế làm việc cho các nhà khoa học đóng góp với đất nước, thì tại sao TP. HCM lại không có? TP. HCM phải thực hiện cụ thể hơn, thiết thực hơn, bởi vì Thành phố có “tài nguyên con người”. Tôi quan tâm “hậu” cuộc gặp gỡ này là gì? Phải có chương trình hành động của trí thức theo đơn đặt hàng của lãnh đạo thành phố, phải có cơ chế, quy chế phối hợp về lâu về dài thì mới gọi là phát triển bền vững”, ông Trang nhấn mạnh.

Trực tiếp: Phản ứng sau vụ xử Cù Huy Hà Vũ

1443: Blogger Đào Tuấn tường thuật những điều mà nhà báo này nói là chứng kiến bên trong phiên tòa. Theo ông, ” không được mang máy tính, máy ảnh vào toà, dù là vào ngồi xem qua tivi. Mấy cái máy ghi âm cũng phải mang gửi.”

Ông viết tiếp: “Nên gọi đây là 1 phiên toà nhạt toẹt, dai ngoách và nói thật, nếu báo chí được quyền tường thuật có lẽ lại là có lợi hơn có hại. Không ít những yêu cầu của Cù rất khó nghe, rất ngông. Về mặt cá nhân, mình không thích sự ngông của Cù dù xét về khẩu khí, so với LS Lê Công Định, Cù hơn nhiều.

Cuối cùng thì ai là người thua? Là mình.”

Lá thư gửi ông Trần Nghi Hoàng

Lê Thanh Dũng Kính gửi ông Trần Nghi Hoàng, Xung quanh chuyện bức thư ngỏ của hai ông Nguyễn Hữu Đính và Trần Huy Thuận đã đăng trên Bauxite Việt Nam và một số mạng khác, tôi nghĩ nếu ông Hoàng sớm trả lời thư riêng của ông Đính thì chắc là câu chuyện đã khép lại từ lâu rồi vì đó là chuyện của hai người. Nhưng bây giờ thì ông Hoàng nên trả lời chung vì là thư ngỏ. Thiết nghĩ ông cần điều đó hơn là độc giả cần, khi các trang mạng Nguyễn Trọng Tạo, Trần Nhương, BauxiteVN, Facebook, Đàn Chim Việt v.v. đã đưa lên cùng rất nhiều comment của độc giả xa gần.

Dân trí, dân khí, nhân tài – ba yếu tố để nâng cao tư cách độc lập quốc gia

Quỳnh Chi, phóng viên RFA   Thủ tướng Việt Nam Nguyễn Tấn Dũng. AFP   Trong thông điệp đầu năm của Thủ tướng Việt Nam đăng trên website Chính phủ, ông Nguyễn Tấn Dũng đã đề cập tới việc bảo vệ độc lập chủ quyền như một trong các biện pháp của “Chiến lược phát triển nhanh và bền vững”. Cụ thể, ông khẳng định: “Kiên quyết giữ vững độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ quốc gia, bảo đảm an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội, chủ động và tích cực hội nhập quốc tế, tạo môi trường hòa bình và điều kiện thuận lợi cho sự phát triển đất nước”.  Tuy nhiên, có một nhà tư tưởng cận đại từng nói rằng bên cạnh việc giữ vững độc lập, nhiệm vụ nâng cao tư cách độc lập là một điều không kém trọng yếu. Điều này cũng từng được nhà cách mạng Phan Bội Châu nói đến.  Quỳnh Chi tường trình về đề tài này như sau. Giành được quyền tự trị chưa phải đã là độc lập Không một nhà tư tưởng nào lại có ảnh hưởng sâu rộng đến xã hội Nhật Bản thời cận đại hơn nhà tư tưởng Fukuzawa Yukichi hay còn gọi là Phúc Trạch Dụ Cát. Fukuzawa Yukichi sinh năm 1835, mất năm 1901, là nhà cải cách chính trị, xã hội và giáo dục tiên phong từ cuối thời Edo và đầu thời Minh Trị của Nhật Bản. Những tư tưởng của ông đã tạo tiền đề cho Nhật Bản trở thành một cường quốc trên thế giới. Và ông đã cho rằng “giành được quyền tự trị chưa phải đã là độc lập, mà nền độc lập thật sự chỉ có thể thành hiện thực thông qua việc trở thành một quốc gia tiên tiến và văn minh. Nếu không có sự khai sáng và văn minh, nền độc lập giành được sẽ mau chóng mất đi để rồi lại lệ thuộc vào các quốc gia tiên tiến khác”.

Trở lại vấn đề «Thách thức hay cơ hội»

Hà Sơn Tây Kính gửi ông Trần Bích Đăng, Tôi chỉ xin có vài lời ngắn tiếp theo thư ngày 8.1 của ông. Đúng là chúng ta đang nói hai chuyện khác nhau, nhưng tôi không «tập trung phê phán thái độ của cá nhân» ông qua bài viết trước, mà chỉ nêu một nguy cơ, theo tôi là có thực, nếu chúng ta luôn để những bức xúc của mình lấn át và do đó không đủ bình tĩnh để lắng nghe những lời của người khác nói về mình.

Vì sao Marx, Engels không dùng từ “xã hội chủ nghĩa”?

Tống Văn Công "Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta". Ý này trong Dự thảo văn kiện Đại hội 11 đã không được sự đồng thuận xã hội. Nhiều đảng viên cộng sản cũng tỏ ý không tán thành. Giáo sư, tiến sĩ Dương Phú Hiệp góp ý: Cương lĩnh chỉ nên nêu ra những việc phải thực hiện trong 20 năm. Thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội chưa biết bao lâu mới tới, có thể cả 100 năm. Chủ nghĩa xã hội "bao gồm thực hiện chuyên chính vô sản, tiến hành cải tạo xã hội chủ nghĩa trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, tiến hành đấu tranh giai cấp, đấu tranh giữa 2 con đường chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa tư bản để giải quyết vấn đề "ai thắng ai" đều là những nội dung mà hiện nay Đảng không dùng nữa, không còn nói nữa. Khi những nội dung cơ bản đó chúng ta không dùng thì tại sao vẫn dùng khái niệm thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội vì nhân dân đã khốn khổ về những nội dung nói trên". Theo ông Dương Phú Hiệp, nên bỏ cụm từ “xã hội chủ nghĩa” mà nhân dân đã vì nó mà khốn khổ và chỉ nên gọi là Cương lĩnh phát triển đất nước thoát khỏi nghèo nàn và lạc hậu.

Kiên cố hóa hay đang giết chết đường sắt nước nhà?!

TS Trần Đình Bá Hội Kinh tế & Vận tải ĐSVN Một dự án trọng điểm quốc gia đã "qua mặt" Quốc Hội!   Tà vẹt BTCT dự ứng lực tốn kém 1,8 tỷ USD đang được đưa vào kiến cố hóa ĐS (nguồn internet)   Được lợi thế “một mình một chợ” và là một doanh nghiệp Nhà nước “con cưng”, ngành ĐSVN đã thực hiện dự án lớn 24.500 tỷ đồng (khoảng 1,8 tỷ USD theo thời giá năm 2004) để kiên cố hóa ĐS mà không thông qua QH, mặc dù vào thời điểm đó những dự án có mức đầu tư trên 20.000 tỷ đồng đều phải được công khai phản biện và phải được Quốc hội xem xét phê chuẩn, vì đó là những hạng mục dùng ngân sách Nhà nước bằng tiền thuế đóng góp từ những người dân. Thật đáng tiếc, một dự án đặc biệt quan trọng liên quan đến tính mạng hàng chục triệu người dân và nhân viên ĐS cùng tương lai phát triển bền vững của cả một dân tộc, có vị trí quan trọng đặc biệt về quốc phòng, an ninh và kinh tế xã hội…, ngốn một lượng tài sản lớn như vậy lại không được xem xét phản biện khoa học, lại “lách” qua Quốc hội – người đại diện cho toàn dân, lại được thực hiện một cách vội vàng, bỏ qua những quy tắc chuẩn mực khắt khe, nghiêm túc về các luận chứng kinh tế, kỹ thuật, tác động môi trường, yếu tố bền vững và yếu tố an toàn liên quan trực tiếp đến tính mạng người dân và vai trò về quốc phòng – an ninh.  Kiên cố hóa hay rước họa cho ĐS nước nhà?! Mục tiêu trong sáng của những tiến sỹ ĐS và tác giả dự án là đưa tà vẹt bê tông cốt thép (BTCT) dự ứng lực “tiêu chuẩn Nhật Bản” vào thay thế loại tà vẹt mềm bê tông 2 cục là tà vẹt K1 & K2, để đạt mục tiêu tăng tốc 120 km/h, nhằm nâng thị phần vận tải ĐS đang tụt hậu từ 7% lên 25%. Song cách làm này không thể thực hiện được, vì tà vẹt BTCT dự ứng lực có độ bền chắc và độ bật nẩy cao, chỉ phù hợp với ĐS khổ rộng trên 1,435 m vì thông số mômen kháng lật của đường đó đủ sức chống lật, để đảm bảo tăng tốc an toàn. Độ bật nẩy của lại tà vẹt BTCT dự ứng lực đã gây nên thảm họa lật tàu tại Nhật Bản trên đường sắt khổ 1,067 m khi chỉ chạy tốc độ 90 km/h.

Ai ngông cuồng?

Phan Đà Giang (Đà Nẵng)   Trong bài viết “Bài học cho những kẻ ngông cuồng và ảo tưởng” của tác giả Xuân Bằng đăng trên báo Quân Đội Nhân Dân ngày 07-11-2010 có viết như thế này: “Người thông minh như Vũ chắc không khó hiểu vì sao đầu thế kỷ 20 ở Việt Nam biết bao anh hùng hào kiệt xuất lộ cứu đời, cứu nước mà thất bại như Hoàng Hoa Thám, Phan Bội Châu, Phan Châu Trinh, Nguyễn Thái Học…? Lịch sử đã trả lời minh bạch, vì họ có thừa lòng yêu nước và có thừa dũng khí nhưng thiếu một chủ nghĩa, thiếu một con đường đúng đắn để kết hợp sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Đảng Cộng sản Việt Nam chính là những người yêu nước Việt Nam tiếp thu chủ nghĩa Mác- Lê-nin, đưa dân tộc Việt Nam đi từ thắng lợi này đến thắng lợi khác. Trong bối cảnh hiện nay chỉ có Đảng Cộng sản Việt Nam chân chính mới đủ sức lãnh đạo cách mạng Việt Nam thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng, văn minh. Vậy nhưng Vũ cố tình phớt lờ sự thật, căm giận Đảng, căm giận chính quyền, tấn công vào danh dự và niềm tự hào của cha ông mình”.

Xin đừng hiểu sai từ phản biện

Thạch Giản Nếu tác giả của quyết sách sai lầm lại coi như không nghe thấy các ý kiến phản biện, hoặc chê đó là phản biện Chí Phèo, thì tư duy ấy còn thua xa tư duy đẽo cày giữa đường của bác nông dân kia. Một bên đẽo cày giữa đường, một bên… Chí Phèo? Lẽ ra phản biện xã hội là chuyện bình thường, chẳng cần phải bàn cãi. Thế nhưng, có một vài chủ trương chính sách, dự án đầu tư lớn (sau đây gọi gộp là quyết sách) được quyết trong tình thế vẫn còn nhiều tranh cãi trong dư luận. Không ít người có ấn tượng dường như việc góp ý (phản biện) của dân lại chưa được xử lý thỏa đáng. Trong bài viết "Phong cách Chí Phèo và văn hóa phản biện", dường như tác giả Phạm Hoài Huấn lí giải những rắc rối dạng ấy là do bên phản biện có những người hành xử theo kiểu Chí Phèo, và bên nhận phản biện ứng xử theo tư duy đẽo cày giữa đường.

Bác Đằng có thể “thông cảm” cho báo chí được không?

Nguyễn Vĩnh Tôi không tìm được từ ngữ nào hơn chữ “thông cảm”. Biết rằng chữ này rất dễ gặp phản ứng, có thể là sự không đồng tình của nhiều bạn đọc. Nhưng vì có làm báo nên tôi hiểu những cái khó, những cái thắt buộc vô hình của nghề này. Nhưng để xuống cuối bài hãy nói, nay đi vào việc chính. Bác Lê Hiếu Đằng mới đây có công bố trên mạng một bài viết về việc cần công khai trước dư luận bản Kiến nghị của các vị nhân sĩ trí thức đề nghị nhà nước dừng khai thác bô-xít ở Tây Nguyên.

Vì sao người dân, trí thức phải lên tiếng?

Ông Đằng kêu gọi cán bộ, đảng viên và nhân dân không nhân nhượng với cái sai, cái nguy hại cho đất nước, dân tộc Luật gia Lê Hiếu Đằng, cựu Phó Chủ tịch Mặt trận Tổ Quốc Việt Nam TP Hồ Chí Minh vừa công bố hai bài viết trên trang mạng Bauxite Việt Nam với tựa đề "Dân chủ là giải pháp cho các vấn đề của đất nước" và bài "Phải công bố bản kiến nghị về bauxite". Hai bài viết như tựa đề hàm ý, kêu gọi thực hiện dân chủ thực sự cho Việt Nam và yêu cầu các cơ quan lãnh đạo cấp cao của Đảng Cộng sản và Nhà nước phải công bố rộng rãi và trả lời bản kiến nghị của nhiều trí thức, nhân sỹ, cán bộ lão thành về các dự án gây tranh cãi về môi trường và an ninh trong nước. Sau vụ bắt giữ luật gia Cù Huy Hà Vũ, người công khai có các bài viết ủng hộ dân chủ cũng như có đơn thư khởi kiện lãnh đạo Chính phủ về dự án Bauxite, sự xuất hiện của các bài báo mới nhất của ông Lê Hiếu Đằng thu hút sự chú ý của dư luận như một diễn biến mới mang tính thời sự. Nhân dịp này, BBC Việt ngữ đã phỏng vấn tác giả hai bài viết, và câu hỏi đầu tiên đặt ra cho ông Đằng là vì sao ông chọn công bố các thông điệp của mình trên trang mạng không chính thức Bauxite Việt Nam và nhất là vào thời điểm hiện nay.

Tìm hiểu về Think Tank

Nguyễn Hải Hoành Viện Brookings, Think Tank hàng đầu ở Mỹ. Người ta cho rằng, tỷ lệ quyết sách sai lầm tại các nước phát triển ở phương Tây khá thấp, đó là do phương Tây tận dụng được các Think Tank, một loại hình tổ chức có tính chất tư vấn hiến kế cho tầng lớp lãnh đạo quốc gia. Think Tank là gì? Think Tank là tên gọi một loại hình tổ chức tập họp các chuyên viên nhiều chuyên ngành nhằm nghiên cứu các vấn đề kinh tế, chính trị, xã hội, quân sự, ngoại giao… , cuối cùng đưa ra các lý thuyết, sách lược, ý tưởng, giải pháp… có tính chất tư vấn hiến kế cho tầng lớp lãnh đạo quốc gia. Franklin Collbohm, sáng lập viên công ty RAND (Think Tank xếp hạng thứ 4 ở Mỹ, có 1600 nhân viên), định nghĩa Think Tank là “Nhà máy ý tưởng”, là trung tâm tư tưởng chiến lược dám thách thức và coi thường mọi uy quyền, dám vượt qua mọi trí tuệ hiện có.  Theo định nghĩa chặt chẽ thì Think Tank là tổ chức dân lập, hoạt động độc lập với chính quyền. Think Tank không nghiên cứu quy luật phát triển của xã hội hoặc thiên nhiên mà tập trung nghiên cứu hình thành các giải pháp, quyết sách có tính khả thi nhằm đối phó tình hình trong một thời kỳ nhất định. Các kết quả này thông thường được công bố trên các ấn phẩm, các phương tiện truyền thông và các hình thức trao đổi thông tin khác nhằm tranh thủ sự tán thành của công chúng và sự chú ý của lãnh đạo quốc gia. Chức năng chính của Think Tank là: – đề xuất ý tưởng; – giáo dục, hướng dẫn dư luận; – tập hợp nhân tài.